Danas je ponedjeljak, 15. januar/siječanj 2024. godine, do kraja godine preostao je još 351 dan
Na današnji dan 1924. godine, u Cazinu je rođen Hamdija Pozderac, jedan od najutjecajnijih bosanskohercegovačkih političara 20. vijeka. Bio je predsjednik Predsjedništva Bosne i Hercegovine i predsjednik Ustavne komisije SFRJ 1970-ih i 80-ih godina.
Još u srednjoj školi Hamdija se uključio u rad tada ilegalne organizacije SKOJ-a, a u narodnooslobodilački rat se uključio 1941. godine, te obavljao niz važnih funkcija i vojnih dužnosti. U 8. krajiškoj narodnooslobodilačkoj udarnoj brigadi bio je sekretar bataljonskog i brigadnog komiteta SKOJ-a, a zatim član Oblasnog komiteta USAOJ-a i SKOJ-a za Bosansku krajinu.
Ostavka zbog afere “Agrokomerc”
Početkom 1944. godine postao je sekretar Okružnog komiteta SKOJ-a i član Okružnog komiteta KPJ Bihać. Poslije rata je obavljao niz partijskih i državnih dužnosti. Od 1961. godine predavao je opću sociologiju na Fakultetu političkih nauka u Sarajevu. Godine 1965., postao je član Centralnog komiteta SKBiH, te kasnije predsjednik CKSKBiH. Bio je poslanik Prosvjetno-kulturnog vijeća Skupštine SRBiH, od 1971. do 1974. predsjednik Predsjedništva Bosne i Hercegovine, a od 1971. do 1978. godine predsjednik Skupštine SRBiH.
Na kraju svoje političke karijere bio je i član Predsjedništva SFRJ, od 1986. do 1987. godine, a kada je trebao biti izabran za predsjednika Predsjedništva, bio je prisiljen da da ostavku zbog umiješanosti u aferu “Agrokomerc”. Nakon toga se povukao iz političkog života SFR Jugoslavije.
Preminuo je 7. aprila 1988. godine u Sarajevu. Danas se sjećanje na Hamdiju Pozderca čuva i u nazivu jedne sarajevske ulice s njegovim imenom.
Rođen Molijer, najcjenjeniji književnik u zapadnoj kulturi uopće
1622. – Rođen Žan Batist Poklen Molijer (Jean-Baptiste Poquelin Molière), francuski komediograf i glumac, jedan od velikana humoristične satire te najcjenjenijih književnika u zapadnoj kulturi uopće. U Parizu je osnovao pozorišnu družinu “Slavno pozorište” (“L’Illustre Theatre”) za koju je prerađivao italijanske komedije i s kojom je 12 godina obilazio provinciju. Ismijavao je ondašnje društvo, staleške predrasude, pokvarenost plemstva i gramzivost buržoazije, a nije prezao ni od osude licemjernog katoličkog svećenstva. Molijer je razvio italijansku komediju intrige u društvenu komediju i komediju običaja s tragikomičnom pozadinom u kojima veličina komičnog doseže razmjere tragičnog.
1809. – Francuski ekonomist i politički filozof Pjer Žozef Prudon (Pierre Joseph Proudhon), osnivač modernog anarhizma, rođen je na današnji dan. Njegova doktrina postala je osnova kasnijih anarhističkih teorija. Rukovođen geslom “svojina – to je krađa”, u djelu “Šta je svojina” zalagao se za ukidanje svojine. Također je smatrao da komunizam guši nezavisnost ljudi. Sintezu jednakosti i nezavisnosti vidio je u slobodi kao “trećoj formi društva”, što je teorijski razradio u djelu “Sistem ekonomskih protivrječnosti ili filozofija bijede”.
1891. – Rođena Diana Budisavljević (Obexer), humanitarka austrijskog porijekla koja je tokom Drugog svjetskog rata spasila 15.336 djece iz ustaških logora smrti u NDH.
1892. – Nurija Pozderac, bosanskohercegovački učitelj i političar, heroj narodnooslobodilačke borbe, u kojoj je učestvovao od 1941. godine, rođen je na današnji dan. Godine 1942., izabran je za predsjednika Narodnooslobodilačkog odbora Narodnog oslobođenja u Cazinu, a potom i na mjesto potpredsjednika Izvršnog odbora AVNOJ-a na Prvom zasjedanju, 26. novembra 1942. u Bihaću. Godine 1943., Nurija Pozderac je ranjen u blizini Sutjeske, a četiri dana kasnije je preminuo.
Sportski novinar i komentator Mladen Delić rođen na današnji dan
1906. – Rođen Aristotel Onazis, grčki brodovlasnik. Bio je vlasnik najveće privatne flote na svijetu i jedan od najbogatijih ljudi. Osim po svom ogromnom bogatstvu, bio je poznat i po ljubavnim vezama s opernom pjevačicom Marijom Kalas (Maria Callas) i udovicom američkog predsjednika Džona Kenedija (John Kennedy), Žaklin (Jacqueline), kojom se i oženio.
1908. – Edvard Teler (Edward Teller), američki fizičar mađarskog porijekla, koji se smatra izumiteljem američke hidrogenske bombe, pa je često nazivan “otcem H-bombe”, rođen je na današnji dan. “Ono što smo trebali naučiti jeste da je svijet mali, da je mir važan i da saradnja u nauci … može doprinijeti miru. Nuklearno oružje u mirnom svijetu će imati ograničen značaj” – rekao je jedne prilike Teler u intervjuu CNN-u.
1919. – Rođen Mladen Delić, sportski novinar i komentator RTV Zagreb. Bio je novinar koji je prvi u historiji Hrvatske radiotelevizije direktno izvještavao s utakmice, a to je bilo 12. maja 1957. godine iz Zagreba. Njegov čuveni usklik “Ljudi moji, pa je li to moguće!” na kvalifikacijskoj fudbalskoj utakmici između reprezentacija Jugoslavije i Bugarske, 22. decembra 1983. godine u Splitu, ubrzo je postao dio kolektivne memorije i svakodnevnog govora, a nerijetko ga koriste i današnji novinari.
1929. – Afroamerički baptistički svećenik Martin Luter King (Luther), vođa pokreta protiv rasizma, rođen je na današnji dan. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1964. godine.
1971. – Otvorena grandiozna Asuanska brana u Egiptu na rijeci Nil. Izgradnja tog kapitalnog objekta hidroenergentskog i melioracionog sistema trajala je 11 godina.
U Novom Pazaru rođena pjevačica Emina Jahović
1979. – Rođen Ivan Bosiljčić, jedan od najzačajnijih glumaca savremenog muzičkog teatra u Beogradu koji je i izvrstan pjevač i plesač. Sterijinu nagradu za glumačko ostvarenje za ulogu Maneta u mjuziklu „Zona Zamfirova“ dobio je 2013. godine. Od 2011. godine je u braku s regionalnom muzičkom zvijezdom Jelenom Tomašević. Imaju kćerku Ninu.
1982. – U Novom Pazaru rođena pjevačica Emina Jahović. Postala je poznata nakon objavljivanja debitantskog albuma „Osmi dan“, 2002. godine. Učestvovala je na izboru za predstavnika Bosne i Hercegovine na Pjesmi Evrovizije 2002. s pjesmom “U, la, la”. Godine 2003., pobijedila je na festivalu „Sunčane Skale“ s pjesmom „Uzalud se budim“. Do sada je izdala šest albuma. Za album „Dalje“, objavljen početkom 2018. godine, sama je pisala i muziku i tekstove.
Eminin brat je poznati košarkaš Mirsad Jahović, koji je uzeo prezime Turkdžan zbog turskog državljanstva.
2001. – Počeo projekt Wikipedia na engleskom jeziku, a dva mjeseca kasnije i na francuskom.
2007. – Euro postao valuta u Sloveniji.
2016. – U 73. godini umro američki filmski i televizijski glumac, producent, trener životinja i kaskader Den Hagerti (Dan Haggerty). Njegova najpoznatija uloga je trener životinja Grizli Adams (Grizzly) u popularnom filmskom serijalu „Život i vrijeme Grizzly Adamsa“.
2018. – Umrla Dolores O’Riordan, irska muzičarka, pjevačica grupe „The Cranberries“ koju je vodila 13 godina, do predaha koji je sastav uzeo 2003. godine, a zatim nakon ponovnog okupljanja 2009. godine. Bila je članica žirija „The Voice of Ireland“ sezone 2013./14.
2019. – Preminuo Miodrag Radovanović Mrgud, srbijanski i jugoslavenski pozorišni, filmski i televizijski glumac. Od 1957. godine, kada je započeo karijeru, pojavio se u više od stotinu filmova. Dobitnik je Zlatne arene za najbolju sporednu mušku ulogu – Šicera u tv-seriji „Salaš u Malom Ritu“.
IZVOR