Bosanskohercegovački poljoprivrednici koji su učestvovali u projektu Lokalni integrisani razvoj (LIR) od proizvodnje i prodaje genetski nemodificirane soje u 2018. godini zaradili su skoro tri miliona KM.
U okviru tog projekta Evropska unija i UNDP u saradnji sa bh. opštinama podržali su uzgajivače genetski nemodificirane soje nabavkom sjemena, te povezivanjem sa tržištem i otkupljivačima.
Posljednjih godina u Modriči se proizvodnja soje povećava, a i susjedne opštine imaju sve više proizvođača. Projektom Lokalni integrisani razvoj, osim u Modriči, obuhvaćene su i oranice u Odžaku, Domaljevcu, Gradiški i Orašju. Poljoprivrednici iz tih opština, njih 283, zasadili su sjeme genetski nemodificirane soje, dobijeno kroz podršku Evropske unije, na više od 1.340 hektara zemljišta.
U nabavku sjemena projekat je uložio oko 230.000 KM, a prihodi poljoprivrednika iznosili su blizu tri miliona konvertibilnih maraka. Tako su poljoprivrednici koji su učestvovali u projektu LIR ostvarili prihod od skoro 2.200 KM po hektaru, što je u prosjeku povećalo prihode njihovih domaćinstava za blizu 10.000KM.
Soja je postala centralna tema u evropskoj poljoprivredi, industriji stočne hrane i prehrambenoj industriji. Za pokrivanje manjka proteina u stočnoj hrani Evropska unija uvozi oko 23 miliona tona sojine prekrupe i 12,5 miliona tona sojinog zrna, prije svega iz Južne Amerike. Međutim, oko dvije trećine uvoza sastoji se od genetski modificirane soje.
Prvi put su GMO namirnice stavljene na tržište 90-ih godina prošlog stoljeća, a od tada među potrošačima raste sve veća zabrinutost zbog takvih namirnica, posebno u Evropi. Zabrinutost potrošača u Evropskoj uniji rezultirala je obaveznim označavanjem genetski modificirane hrane, kao i hrane namijenjene za ishranu stoke. Sličnu praksu propisuje i Zakon o GMO-u u Bosni i Hercegovini. Zbog toga se bh. tržište sve više okreće non-GMO sjemenima, za kojima postoji velika potražnja.
– Kada govorimo o uzgoju soje, ukupne količine ove uljarice koje bi se mogle proizvesti u Bosni i Hercegovini predstavljaju “kap u moru svjetske proizvodnje”. BiH bi definitivno svoju šansu i konkurentnost trebala tražiti na tržištu non-GM soje – kazala je Nada Ević iz Ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva Županije Posavske.
Rukovodilac Područne jedinice u Gradišci pri Resoru za stručne usluge u poljoprivredi Republike Srpske Dragoljub Malinović navodi da su, prema podacima Agencije za statistiku BiH, ukupne površine pod sojom u 2018. godini na nivou BiH oko 8.515 hektara što predstavlja povećanje u odnosu na 2017. godinu za približno 1.000 hektara.
Uzgoj uljarica, među kojima je i soja, u BiH je isplativ – tržište postoji i otkup je zajamčen, saopćeno je iz UNDP-a.